In de extra raadsvergadering van 22 maart jongstleden over de bestuurscrisis in de gemeente Waterland heeft de complete oppositie het vertrouwen in de drie wethouders opgezegd. Ook werden twee andere moties ingediend om nader onderzoek te verrichten naar de integriteit van VVD-fractievoorzitter Rob Schröder en naar de integriteit van de D66/Waterland Natuurlijk!-wethouder Hoekstra en de VVD-wethouder Kools.

Helaas kregen de drie moties geen meerderheid in de raad.

De coalitiepartijen VVD, PvdA, D66 en Waterland Natuurlijk grepen het summiere rapport van waarnemend burgemeester Mooij aan om de wethouders vrij te pleiten en alle schuld in het conflict bij de burgemeester te leggen. Dat betekent dat deze partijen in een besloten vergadering (woensdag 30 maart) het vertrouwen in de burgemeester gaan opzeggen. Dat betekent ook dat de vraag naar de integriteit van betrokkenen nog steeds niet beantwoord is.

Hieronder volgt onze bijdrage aan het debat die avond:

Voorzitter, ik ben blij dat de gemeenteraad vanavond eindelijk een keer kan spreken in deze bestuurscrisis. Het hoogste orgaan in de gemeente heeft tot nu weinig meer kunnen doen dan van afstand kijken naar wat professionele bestuurders als amateurs aanrichten. De GroenLinks fractie heeft er met ongenoegen en grote ergernis naar gekeken.

De eerste keer dat ik merkte dat er iets aan de hand was was toen ik een telefoontje kreeg van burgemeester Jongmans. Hij had zorgen over de integriteit van een raadslid en wilde dit bespreken met de fractievoorzitters en de wethouders. De afspraak werd gemaakt en zou twee dagen later plaatsvinden. Een dag later, nog voor de afgesproken bijeenkomst, werd ik gebeld door wethouder Kools met de mededeling dat er diezelfde avond nog een persbericht zou uitgaan waarin de wethouders afstand namen van Jongmans. Ik heb geprobeerd Kools hiervan te weerhouden. Nog geen dag later zouden wij zoals afgesproken met elkaar praten, waarom die haast? Later begreep ik dat ook anderen geprobeerd hebben de wethouders ervan te overtuigen dat het beter zou zijn eerst met elkaar te praten maar de wethouder was onvermurwbaar.


Voorzitter, deze wethouders houden niet van diplomatie en achten de raad blijkbaar niet zo hoog. Hun daadkracht zette burgemeester Jongmans op 1-0 achterstand en ik ben ervan overtuigd dat dat bewuste strategie was.

In de bijeenkomst met fractievoorzitters en wethouders die de dag daarop volgde deed Jongmans zijn verhaal. In een conflict dat de gemeente had met een ondernemer had de fractievoorzitter van de VVD, Rob Schröder een gesprek tussen de gemeente en de ondernemer bijgewoond. De burgemeester had hier zorgen over. De gemeentewet verbiedt raadsleden op te treden als adviseur in conflicten tussen burgers en de gemeente. In een eerste verslag van het gesprek waar Schröder bij had gezeten, had gestaan dat hij bij dat gesprek als adviseur was geweest. In een definitief verslag was het woord adviseur vervangen door het woord raadslid. Twee wethouders, niet aanwezig geweest bij de desbetreffende bijeenkomt, maar kennelijk heel goed op de hoogte van de formuleringen in de gemeentewet, hadden ervoor gezorgd dat de wijziging in het verslag plaatsvond. Alle reden dus voor de burgemeester om hier zorgen over te hebben. Dat de wethouders hem na de verkiezingen zonder overleg al zijn portefeuilles hadden afgenomen, betekende niet dat een van de belangrijke taken die de burgemeester heeft, namelijk het bewaken van de integriteit, ook was komen te vervallen.


De wethouders deden in de bijeenkomst die we hadden aan het begin van deze crisis ook hun verhaal. Kleine ergernissen werden opgeblazen tot enorme proporties, de burgemeester zat de wethouders overduidelijk in de weg. Het leidde af van de integriteitskwestie waar naar mijn idee wel heel makkelijk overheen werd gestapt.


In het verslag van waarnemer Mooij wordt Jongmans formalistisch genoemd. Is burgemeester formalistisch omdat hij de wet bewaakt?


Voorzitter, dan is de GroenLinks fractie ook formalistisch. Je kan niet formalistisch genoeg zijn met een gemeente die ik een paar maanden geleden nog kwalificeerde als het wilde westen. Een gemeente waar wethouders burgemeesters wegsturen terwijl de gemeenteraad daar over gaat, een gemeente waarin raadsleden opgevraagde documenten niet kunnen krijgen omdat dat geen documenten zijn maar aantekeningen, en waarvan dan ook al door de wethouders is gecheckt of ze vallen onder de Wet Openbaarheid van Bestuur.


Voorzitter, het wilde westen, ik verzet mij tegen zo'n overheid. Wij leven in een land waarin veel is geregeld. Zo is geregeld dat er niet elke vier jaar een nieuwe burgemeester komt, en dat die burgemeester beoordeeld wordt op vaste momenten door de gemeenteraad. Burgemeester Jongmans, met wie onze voormalig wethouder Wortel prima heeft samengewerkt, en die gewoon herbenoemd is met grote meerderheid aan stemmen, is na de verkiezingen opeens een andere man. Het elan van de nieuwe wethouders, zoals de heer Mooij dat noemt, heeft geen plaats voor overleg, compromissen of respect. Dat noem ik geen elan, dat is machtsmisbruik. De gemeente Waterland heeft de afgelopen 10 jaar elke 2 jaar een nieuw college. Je moet er toch niet aan denken dat er elke twee jaar een nieuwe burgemeester gekozen moest worden. Of elke twee jaar een nieuwe manier van begroten. Of elke twee jaar een nieuw ambtelijk apparaat.


Voorzitter, het zal u duidelijk zijn dat wij de rapportage van de heer Mooij niet onderschrijven. Zeer behoedzaam formuleert hij heen om de vraag of de heer Schröder nu wel of niet integer zou zijn. De GroenLinks fractie wil hier duidelijkheid over. Wij voelen ons ongemakkelijk bij een situatie waarin de integriteit van een collega-raadslid in twijfel wordt getrokken. Wij willen van die vraag af. Daarom zullen wij vanavond twee moties indienen. Een waarin wij u vragen om een extern integriteitsonderzoek van de heer Schröder en een motie om onderzoek te verrichten naar de integriteit van de twee wethouders die hebben aangedrongen op het wijzigingen van het woord 'adviseur' in 'raadslid'.


Voorzitter, door de heer Mooij zijn wij gedwongen tot een keuze voor óf de burgemeester óf de drie wethouders. Als u goed geluisterd heeft, zult u weten voor wie wij zullen kiezen.


[de door Laura Bromet uitgesproken tekst in de raadsvergadering wijkt op details af van bovenstaande uitgeschreven tekst]

Update: Op 25 oktober 2011 ontving de gemeenteraad een brief van Minister Donner, waarin duidelijk word dat Burgemeester Jongmans niet ontslagen is maar dat er een andere oplossing gezocht wordt, dit omdat de minister het van belang vindt dat een burgemeester zich gesteund moet voelen bij het vervullen van zijn taak als bewaker van de integriteit.

Lees hier de brief van Minister Donner (*.pdf)

Bekijk hieronder de nieuwsuitzending van RTV N-H (23-03-2011) met op 02:15 de situatie in Waterland