No matter what happens, the sun will rise in the morning: dat zei president Obama dinsdag toen hij de uitslag van de verkiezingen nog niet kende. Dat is niet alleen een goede metafoor in deze barre tijden, maar ook een feit. The sun will rise en doe daar wat mee. Want energie hebben we niet alleen letterlijk nodig. We staan op een punt waarbij het noodzakelijk is alle energie te bundelen. Ook hier in de gemeenschap, hier in de gemeente, hier in de raad. We zijn dan ook blij dat ook andere fracties meedenken over hoe we de stap naar een nieuwe klimaatneutrale samenleving  vorm kunnen geven.

Een van mijn fractiegenoten sprak onlangs iemand die zei: toen ik een klein kind was, stookten mijn ouders kolen, vlak daarna schakelden we over op olie, toen gas en nu naderen we ook het einde daarvan weer. En dat alles in dit huis, in één mensenleven. Begrijpelijk dat er huiver is voor het nieuwe. Kan dat? Moet dat? Maar ook bij de overschakeling naar gas was er huiver. De ouders van mijn beste vriendin waren de enigen in onze straat die nog geen gas hadden. Zij vonden gas eng. Daarom reed eens in de paar maanden een grote tankauto de straat in. Olie was veilig, men had nog niet gehoord van lekkende olievaten. Overigens speelden mijn vriendin en ik in het nooit gebruikte, maar wel nog gebouwde kolenhok.

Een derde energietransitie staat voor de deur. Het gas raakt op en we willen van de CO2-uitstoot af. Over dertien jaar moet Nederland daarom overgestapt zijn op andere energiebronnen dan gas. Dat is een van de uitkomsten van de Klimaattop die onlangs in Rotterdam is gehouden. Gasloze nieuwbouwwijken is niet alleen een wens van milieuorganisaties, maar ook van netbeheerders. Zo’n veertig bedrijven schaarden zich achter de oproep voor versnelling van de energietransitie. En niet zomaar bedrijven, Siemens, Shell en Eneco. Zij sluiten aan bij het idee van Klaver en Samsom die een Klimaatwet willen waar langetermijndoelen in vastgelegd worden.

Het is niet de vraag of het mogelijk is om over te schakelen op energie uit geheel hernieuwbare bronnen. Dat kan. Alle technologie is aanwezig. Het gaat dus om politieke wil. Het gasnet legden ze destijds in no time, een paar jaar, aan. Omdat de politieke wil er was.
Bedrijven zijn wat dat betreft vaak al veel verder dan de overheid. Burgers ook. Ik noem nog maar eens Zon op Marken. Het idee om Marken energieneutraal te maken. Hun laatste project is het dak van supermarkt Deen en het onderzoek naar de mogelijkheid om de openbare verlichting via zonnepanelen van energie te voorzien, loopt.

Zon op Waterland, voortgekomen uit Broek Lab, levert binnenkort zijn eerste collectieve zonnepanelenproject op, en het tweede is al aangekondigd. De Windmolencoörperatie is ook zo’n collectief initiatief waarbij burgers participeren. GroenLinks moedigt een wat je zou kunnen noemen “democratische” energietransitie aan, waarin burgers zelf hun energie kunnen produceren. Dat drukt de kosten en is daarom ook vooral gunstig voor mensen met een smalle beurs. De Duurzaamheidsmarkt die Stichting Duurzaam Waterland eind november organiseert met ondersteuning van de gemeente zal daar ook een rol bij spelen. Om nogmaals met Obama te spreken: het is van belang, zei hij in diezelfde speech, ‘to educate ourselves on the issues’

Ook de gemeente heeft dat natuurlijk gedaan. Natuurlijk, want GroenLinks zit niet voor niets in het college. We hebben niet voor niets een wethouder Duurzaamheid.
In de Duurzaamheidsagenda van dit college is opgenomen dat Waterland in 2050 energieneutraal moet zijn. Die technologie is er om te komen tot een circulaire gemeente, een gemeente die volledig op hernieuwbare energie draait. In de Duurzaamheidsagenda wordt een routekaart aangekondigd. Wij zijn benieuwd naar waar we ons op deze route bevinden en we zouden daar graag inzicht in hebben.

Natuurlijk zien we ook al dat er veel gebeurt. De gemeente Waterland heeft afgelopen twee jaar een flinke slag gemaakt. Energiezuinige verlichting door alle openbare verlichting te vervangen door LED. En ook de Grote Kerk en de Speeltoren worden tegenwoordig beschenen door Led-verlichting. Die bovendien na elf uur ook uit gaat. Ook blijken we met minder lantaarnpalen toe te kunnen, zonder op veiligheid in te boeten. De gemeente kreeg er de Ster van de Nacht-prijs voor.

Het zwembad kreeg zonneboilers, het wagenpark werd elektrisch, op het gemeentehuis werden energiebesparende maatregelen genomen. En wij verwachten veel op het gebied van duurzaamheid in het gebouwenbeheerplan dat binnenkort naar de raad komt.

Bij de behandeling van de eerste IBU hebben we aandacht gevraagd voor het landschap. Bij ons Waterlandse landschap hoort kleinschalige, natuurinclusieve landbouw. Een goede plek voor proeflocatie met landbouw met aandacht voor de natuur. Focus op kwaliteit in plaats van kwantiteit, zoals op dit moment gebeurt in de landbouw.
Nederland is de slager en de melkboer van de wereld las ik laatst. Veel goedkoop vlees en melk, met kleine winstmarges. Boeren produceren veel volumes en hebben lage inkomens, hoge subsidies en hoge milieuschade: uitstoot van stikstof, fosfaat en amoniak. We zijn daarom ook blij dat de gemeente onze motie bij de eerste integrale begrotingsupdate heeft overgenomen en is overgestapt op biologische inkoop.

Is dat voldoende? Nee, het is een begin. En het is goed om te merken dat vandaag het CDA en bij de behandeling van de omgevingsvisie vorige vergadering ook door andere partijen een lans gebroken werd voor duurzame energie als zonne-energie. Laten we daar dan ook werk van maken. In de Duurzaamheidsagenda is al opgenomen dat op ieder gemeentelijk gebouw zonnepanelen moeten komen. Laten we kijken waar we dat de komende tijd nog kunnen doen. Wij denken dan bijvoorbeeld aan meer zonnepanelen op het gemeentehuis. Ons is niet duidelijk waarom er destijds voor een beperkt aantal is gekozen. De brede school zou een duurzaam gebouw worden, wat ons betreft het nieuwe project op de Kohnstammlocatie ook. Dat geldt ook voor de bestaande schoolgebouwen. Wij rekenen erop dat de wethouder met de schoolbesturen zal komen tot duurzame schoolgebouwen.

Wat ons betreft zal duurzaamheid ook een belangrijkere rol spelen bij de prestatieafspraken met de woningbouwcorporaties. Nu al zijn er afspraken gemaakt voor verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. Wij zien die ook graag bij nieuwbouwprojecten. Ik weet dat dat ook op een andere manier vastgelegd kan worden, in de exploitatieovereenkomst, maar waarom niet ook nu al in de prestatieafspraken vastleggen? En we willen de portefeuillehouder nog een keer vragen wanneer er nou eens werk gemaakt wordt van de duurzaamheidsleningen. Een GroenLinks-motie waarvan de uitvoering inmiddels al vier keer is uitgesteld.

Een circulaire gemeente produceert geen afval. Wat dat betreft is er in de gemeente Waterland nog wel wat te doen. Er zijn gemeenten die 70 kg restafval per huishouden inzamelen, in Waterland is dat 250 kg. Heel goed dat onze GroenLinks-wethouder bezig is met een grondstoffennota. Grondstoffen, want afval bestaat niet in een circulaire gemeente. Daar wordt alles hergebruikt. Een kwart van de gemeenten werkt al met een gedifferentieerd tarief waarbij de vervuiler betaalt. En naar volle tevredenheid. Wie zijn afval goed scheidt zodat er veel mogelijke hergebruikt wordt, is goedkoper uit. Daar is misschien nu nog weerstand tegen. Zoals er weerstand was tegen gas. Maar onze kinderen weten straks niet beter. Laat ons de eerste stap zetten.

Want no matter what happens, the sun wille rise in the morning. In deze gepolariseerde tijden is het goed om elkaar vast te houden op een belangrijke issue als duurzaamheid. Of om het met Obama’s favoriete Bruce Springsteen-song te zeggen: Come on up for the rising, come on up lay your hands in mine.

Astrid van de Weijenberg